Hayat Vakfı Ankara şubesi Göç Hareketleri Araştırmaları Koordinatörlüğü’nün, “yakın tarihte gerçekleşmiş olan Anadolu’ya göç hareketleri” ile ilgili çalışmaları doğrultusunda düzenlenen “Kırım Tatar Sürgünü” konu başlıklı konferansımızda Bilkent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim görevlisi Prof. Dr. Sırrı Hakan Kırımlı’yı vakfımızda ağırladık.

Değerlendiren: Elif Tayyibe Polat

“Kırım Tatarları dediğimiz halk, aslında yüzyıllar içinde envai çeşit danışmalardan ortaya çıkmış; Kıpçak ve Oğuz karışımı olan ve Türk dili konuşan bir halktır. Ana bünyesini teşkil eden halkların Hunlar, Hazarlar, Bulgarlar, Pençik, Kıpçak ve Anadolu’dan gelen Türkler olduğunu söyleyebiliriz.”

Bu sözlerle konuşmasına başlayan Kırımlı, ilk olarak bahsettiğimiz halkın asıl adının ‘Tatar’ değil, ‘Kırım Tatarları’ olduğuna değindi. Kırım ve Tatar kelimelerinin ayrı kullanılamayacağını belirtti ve devamında Kırım tarihi ile Rusların yürüttüğü politikalar hakkında şu bilgileri verdi:

“Rus İmparatorluğu, Osmanlı ile yaptığı savaşlarla İstanbul’u fethetmeyi amaçlamış ve 1783’te Kırım’ı ilhak ettikten sonra bölgeyi Kırım Tatarlarından temizlemeye çabalamıştır. Kırım’ı Rus üssü haline getirmeyi hedefleyen Rusya, Kırım Hanlığı’nın yıkılmasıyla birlikte ilk olarak Temmuz 1783’te Kırım’ın güneyinde bulunan Akyar köyünde bir Karadeniz filosu kurmuştur. Kırım’ı esas halkından uzaklaştırmak için ekonomik, siyasi ve dini baskılar uygulamaya başlamıştır. Köylüler topraksızlaştırılmış, camiler yıkılmıştır. O tarihten sonra her yıl devamlı olarak Kırım Tatarları Osmanlı topraklarına su gibi akmıştır. Böylece Kırım Tatarları asıl halkından uzaklaşmaya başlamıştır. 1783’te başlayan bu göçlerin en yoğunu 1859-1862 seneleri arasında yaşanmış ve 1944’te yeniden başlayan baskılar sonucu yaşanan göçler I. Dünya Savaşı’na kadar devam etmiştir.”

Sözlerine muhacirlerin göç süreci, göç esnasında yaşanan sıkıntıları ve göçmenlerin iskanında karşılaşılan sorunlara değinen Kırımlı, konferansın devamında 1918’den günümüze kadar Kırım Tatar halkına uygulanan baskılar, yaşadıkları zulümler ve Kırım Tatarlarının direniş hareketlerinden bahsetti.

Hakan Kırımlı, konuşmasının son kısmında yaşanan göçlerin büyüklüğünü ve ehemmiyetini şu sözleriyle belirtti:

“1855 Kırım doğumlu bir çocuk, 1860-1861’de Dobruca’ya; ardından 93 Harbi sürecinde Bulgar komitelerinin tehditleriyle Makedonya’ya; 1912’de yaşanan Balkan Savaşı’yla Trakya bölgesine; buradan da Kurtuluş Savaşı’nda Yunan Ordusu tehlikesi nedeniyle başka diyarlara göç etmek zorunda kalabiliyordu. Yani 4-5 kez bu travmaya maruz kalmaktaydı.”

Günümüz Kırım-Rusya ilişkilerine de değinen Kırımlı, Rusya’nın 2014 Mart ayında Kırım’ı yeniden ilhak etmesinden sonra Kırım Tatar halkına yapılan baskı ve şiddetin devam ettirildiğini ve günümüzde yaşanan zulmün 1783 sonrasında görülenden hiçbir farkı olmadığına değindi. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de Ruslara karşı hürriyet savaşı vereceklerini ve Kırım Tatarlarının memleketleri için ellerinden geleni yapmaya hazır olduğunu belirtti.

Konferansımız konuşmacı Prof. Dr. Sırrı Hakan Kırımlı ve değerli katılımcılarla gerçekleştirdiğimiz keyifli bir sohbetle son buldu.